RHC's

In elke provinciale hoofdplaats in Nederland is een RHC gevestigd. Vroeger werden deze instellingen rijksarchieven genoemd. In die tijd werden alleen archieven van de Rijksoverheid en provincies beheerd. Je kunt dan denken aan archieven van kantongerechten, Rijkswaterstaat en het provinciebestuur. Rijkstaken zijn de afgelopen dertig jaar steeds meer gecentraliseerd. Had je vroeger nog een rijksinspecteur voor het lager onderwijs, al jaren kennen we een centrale onderwijsinspectie. Er zijn nog weinig rijksdiensten in de provincie actief.

In de jaren negentig ontstonden in de meeste provincies fusies van de rijksarchieven met de gemeentearchieven in de provinciehoofdsteden. Meer gemeenten sloten geleidelijk aan bij de RHC's. Provincies, die tot die tijd gratis gebruik mochten maken van de diensten van het Rijk, moesten financieel gaan bijdragen aan de nieuwe RHC's.

Alle entiteiten gingen geleidelijk gebruik maken van het e-depot van het Nationaal Archief. 

Vanaf 2024 wordt het anders

Maar dit blijft niet zo. In juni 2018 heeft het Rijk al aangekondigd dat het Rijk op termijn (2024) uit de gemeenschappelijke regelingen treedt die de Regionale Historische Centra (RHC’s) aansturen. De belangrijkste reden hiervoor is dat de verdere ontwikkeling van lokale dienstverlening – met name op het punt van het e-depotfunctionaliteit - vanuit het Nationaal Archief (naar de RHC’s) knelt met de reikwijdte van de ministeriële verantwoordelijkheid. Praktisch betekent deze aankondiging dat het Rijk in de toekomst nog wel haar analoge historische archieven laat beheren door de RHC’s en hier financieel aan bijdraagt, maar dan niet meer via de verbintenis met een gemeenschappelijke regeling. Daarnaast betekent dit ook dat decentrale overheden (=provincies en gemeenten)  geen aansluiting meer krijgen op en geen gebruik meer mogen maken van het e-depot van het Nationaal Archief. (link). RHC's moeten hun e-depot zelf gaan organiseren. 

2021-2024

Wanneer het Rijk uittreedt, blijven alleen de provincie en gemeenten achter in een RHC. Dat heeft vele consequenties, financiële en juridische. Het memo van OCW licht een tipje van de sluier op. In de nieuwe Archiefwet2021 wordt deze nieuwe realiteit ook vastgelegd. De functie van rijksarchivaris in de provincie verdwijnt. Deze ontwikkeling heeft ongetwijfeld invloed op het archiefwezen en e-depots in Nederland. Het is duidelijk dat de RHC's zelf dit besluit niet onderschrijven.