De staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties R.W. Knops informeerde op 22 september over de stand van zaken open op orde:

Naar aanleiding van het rapport van de Parlementaire ondervragingscommissie
Kinderopvangtoeslag (POK) ‘Ongekend onrecht1’ heeft het kabinet op 6 april jl. het
generieke actieplan ‘Open op Orde’ aan uw Kamer aangeboden.2 Dit actieplan richt
zich op de benodigde structurele verbetering van de informatiehuishouding binnen
de gehele Rijksoverheid, als onderdeel van de bredere kabinetsreactie op de POKproblematiek.
3 Een goed functionerende informatiehuishouding van het Rijk is een
randvoorwaarde voor het goed functioneren van onze democratische rechtsstaat.
De volledigheid en betrouwbaarheid van overheidsinformatie dient immers de
democratische verantwoording, maar ook de individuele belangen van
rechthebbende en rechtzoekende burgers. Zoals toegezegd bij aanbieding van het
plan informeer ik uw Kamer middels deze brief over de voortgang van het
actieplan.

Sinds de start van Open op Orde in april jl. is veel werk verzet om de
verbeteroperatie op stoom te krijgen. Zo heeft het kabinet een voorstel gedaan aan
uw Kamer4 waarmee meer inzage wordt geboden in de totstandkoming van zijn
beleid. Bij elk wetgevings- en beleidsvormingsstuk uit de beleidslijn dat aan het
parlement wordt gestuurd worden de onderliggende departementale nota’s die de
bewindspersonen hebben gebruikt voor de besluitvorming vanaf 1 juli als bijlage
meegeleverd. Mede dankzij de goede afspraken met de griffies van beide Kamers
zijn inmiddels ruim 50 beslisnota’s openbaar gemaakt. In november zal de werking
van deze aanpak geëvalueerd worden waarbij ook aan leden van beide Kamers naar
hun ervaringen en eerste indruk zal worden gevraagd.
Elk departement heeft inmiddels op basis van Open op Orde een departementaal
actieplan opgesteld. Ook de Hoge Colleges van Staat, sui-generis-organisaties en
zelfstandige bestuursorganen doen mee in Open op Orde en hebben organisatiespecifieke
plannen gemaakt. De motivatie en de ambitie is bij alle deelnemers groot
en spreekt duidelijk uit deze actieplannen; in totaal zijn binnen deze plannen ruim
900 concrete verbetermaatregelen voor de informatiehuishouding aangedragen.
De plannen en voorgestelde maatregelen zijn in juli aan de hand van inhoudelijke
en financiële criteria door BZK beoordeeld. Daarbij zijn gericht aandachtspunten
gedeeld rond programmabeheersing, prioritering en onderbouwing die in de
actieplannen worden verwerkt.
Het algemene beeld uit deze actieplannen is dat de veranderbereidheid groot is en
dat de uitgangssituatie en daarmee de noodzakelijke aanpak op
informatiehuishouding per organisatie sterk verschilt. In afstemming met BZK en
indachtig de doelstellingen van Open op Orde hebben organisaties daarom gericht
eigen prioriteiten gesteld voor 2021. Deze lopen uiteen van het opstellen van
informatie-architectuurplannen, de inzet van Wob-hulptooling, en aansluiting van
informatiesystemen op centrale zoekfunctionaliteiten tot het versneld op orde
brengen van dossiers die de komende kabinetsperiode in de politieke belangstelling
zullen staan. Hierbij gaat het onder meer over de informatievoorziening ten
behoeve van de voorgenomen parlementaire enquêtes naar fraudebestrijding en
handhaving, informatie-uitwisseling en dienstverlening bij uitvoeringsinstanties, en
de gaswinning in Groningen en de aanpak van de Coronacrisis in Nederland. Ook
voor de missiearchieven van Defensie, de interlandelijke adoptiedossiers en de
verantwoording over het stikstof-beleid zal extra aandacht zijn.

Om zicht te houden op de voortgang van Open op Orde en gericht prioriteiten te
kunnen stellen, is de afgelopen maanden een rijksbreed instrument voor het
uitvoeren van een nulmeting op de informatiehuishouding ontwikkeld. Dit
instrument is gebruikt voor het nader onderbouwen en prioriteren van de
organisatie-specifieke actieplannen en voor de actualisatie van Open op Orde in
2022.

Rode draad in de plannen is een aantal algemene prioriteiten voor 2021 en
komende jaren om de basis voor alle Rijksonderdelen gestructureerd op orde te
krijgen. Naast de implementatie van de nieuwe werkwijze voor verstrekking van
departementale nota’s en het uitvoeren van de nulmetingen hebben deze
prioriteiten betrekking op het (versneld) in duurzaam beheer brengen van
informatie die zich buiten de centrale documentmanagementsystemen bevindt,
zoals e-mail, berichtenapps en websites. Zo is voor de duurzame archivering van
alle rijksoverheidswebsites in juni een raamovereenkomst gesloten, waar het
merendeel van de Rijksonderdelen inmiddels aan deelneemt. Hiermee zorgen we
ervoor dat voor burgers te allen tijde inzichtelijk is welke informatie ooit op een
openbare overheidswebsite heeft gestaan zodat zij zich op elk moment kunnen
beroepen op deze informatie.

Op centraal niveau wordt in 2021 vooral prioriteit gegeven aan de schaarste van
expertise en capaciteit om de verbetermaatregelen te realiseren. Dit knelpunt heeft
zowel rijksbreed als voor individuele organisaties effect op de voortgang. In 2021
wordt daarom geïnvesteerd in het opschalen van de beschikbare flex-pools bij
overheidsdiensten als Doc-Direkt en I-Interim Rijk, in een rijksbrede
arbeidsmarktcampagne gericht op informatieprofessionals en in de realisatie van
een nieuw opleidingscluster voor informatiehuishouding binnen het I-traineeship
van het Rijk. Naar verwachting kan met deze maatregelen tussen nu en september
2022 zo’n 100 fte aan centrale flex-capaciteit voor de uitvoering van Open op Orde
worden gerealiseerd. Deze capaciteit is aanvullend op de structureel benodigde
capaciteit bij organisaties zelf, die de komende jaren stapsgewijs zal worden
opgeschaald.

Ook de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed is reeds gestart met de werving
van extra inspecteurs, waarmee binnen de planperiode van Open op Orde (2021-
2026) alle betrokken partijen geïnspecteerd kunnen worden.
Om de schaarse expertise breder beschikbaar te stellen wordt in 2021 ook
geïnvesteerd in opleidingen voor informatieprofessionals, in adviescapaciteit bij het
Nationaal Archief en in het opschalen van het rijksbrede ondersteuningsprogramma
duurzaam digitale overheidsinformatie (RDDI). Er is een E-learning module actieve
openbaarmaking gerealiseerd en de voorbereidingen voor een verdere uitbreiding
van het opleidingsaanbod van en samenwerking met HBO en WO zijn in volle gang.
Naast capaciteit en kennis is ook het gefragmenteerde en diverse landschap aan
documentmanagementsystemen binnen het Rijk een knelpunt dat met prioriteit
wordt geadresseerd. Daarom is deze zomer onder regie van BZK een rijksbrede
taskforce gestart die de mogelijkheden verkent om de standaardisatie en
interoperabiliteit van documentmanagementsystemen binnen het Rijk te
vergroten. Deze verkenning richt zich ook op de gewenste vorm van gezamenlijke
inkoop, het beheer en exploitatie van de systemen.

De aangetrokken kwartiermaker voor de regeringscommissaris
Informatiehuishouding is ondertussen bezig met een taakafbakening voor diens
beoogde coördinerende rol, rekening houdend met de complexiteit van het
bestuurlijke speelveld en de voorziene komst van het onafhankelijke adviescollege
Openbaarheid en Informatiehuishouding (op grond van de Wet Open Overheid)
naast het versterken van bestaande actoren (als de Inspectie Overheidsinformatie
en Erfgoed en de CIO-functies). Inmiddels worden door alle organisaties binnen de
Rijksoverheid al wel maatregelen genomen voor de verbetering van de
informatiehuishouding en een meer open Rijksoverheid.
In voorjaar 2022 zullen zowel de generieke als organisatie-specifieke plannen
opnieuw beoordeeld en geactualiseerd worden. Ik zal u via de Jaarrapportage
Bedrijfsvoering Rijksoverheid en de reguliere voortgangsrapportages op de
kabinetsreactie POK in samenhang periodiek blijven informeren.