BREED - over de grenzen van informatie

NETWERK VOOR DE INNOVATIEVE INFORMATIEWERKER

Gemeenten houden veel meer documenten geheim voor inwoners

Dit nieuwsbericht van NH Nieuws kwam voorbij:

Openbaarheid is de regel, geheimhouding de uitzondering. Het is de credo van veel gemeenten. Maar het tegendeel blijkt waar als je kijkt naar de aantallen. Vergeleken met het onderzoek waarover we vorig jaar publiceerden is het aantal geheim verklaarde documenten enorm gestegen. In 2014 waren het er in totaal nog 588. In 2015 daalde het naar 515. Maar in 2017 verdubbelde het aantal dus bijna.

Gemeenten en ook de Provincie Noord-Holland verklaarden in 2017 veel meer documenten geheim dan afgelopen jaren, zo blijkt uit onderzoek van NH Nieuws. Aan de top vijf van gemeenten en de Provincie hebben we een reactie gevraagd. En daaruit blijken de redenen behoorlijk uiteen te lopen.

De redenen worden als volgt aangegeven:

Provincie Noord-Holland: We hebben in totaal 863 besluiten genomen om het in de context te plaatsen. Bovendien wordt in het meerendeel van de gevallen de geheimhouding binnen een paar dagen alweer opgeheven.

Gemeente Haarlemmermeer: Het gebeurt vooral als het om economische financiële belangen gaat. Of dat het concurrentiegevoelige informatie is. Een verdubbeling verrast mij niet. De economie is 'booming'.

Gemeente Zaanstad: Er wordt getracht geheimhouding zoveel mogelijk te beperken, bijvoorbeeld door geheime informatie in aparte bijlagen op te nemen, waardoor dus niet het hele besluit geheim is, maar alleen enkele bijlagen.

Gemeente Hoorn: Er wordt dus ook preciezer bepaald wat niet openbaar kan zijn, met als doel om zo min mogelijk informatie niet openbaar te maken.

Gemeente Diemen: Dit heeft met name betrekking op stukken over onderhandelingen, aanbestedingsprocedures en overeenkomsten bij bouwprojecten. Vaak worden stukken later wel openbaar, bijvoorbeeld als een opdracht definitief is verleend en de financiële belangen van de gemeente niet geschaad kunnen worden door openbaarmaking.

Vind ik leuk

0 leden vinden dit leuk

Opmerking

Je moet lid zijn van BREED - over de grenzen van informatie om reacties te kunnen toevoegen!

Wordt lid van BREED - over de grenzen van informatie

Reactie van Yvonne Welings op 24 Maart 2018 op 14.17: Zie ook:

Actieve openbaarheid: hoog tijd voor een brede aanpak

door: Guido Enthoven, 22 maart 2018

Welke overheidsinformatie zou met voorrang actief openbaar moeten worden gemaakt? En op welke wijze kan de toegankelijkheid en vindbaarheid van overheidsdocumenten verbeterd worden? Deze vragen stonden centraal in het onderzoek ‘Actief openbaar; haalbaarheidsonderzoek ontsluiting overheidsinformatie’. Het resulteerde in zeven aanbevelingen, waaronder het ontwikkelen van overheidsbrede standaarden en training in ambtelijk vakmanschap.

https://ibestuur.nl/podium/actieve-openbaarheid-hoog-tijd-voor-een-...

Reactie van Yvonne Welings op 19 Maart 2018 op 11.10: Het citaat komt uit de krant. Nader onderzoek over openbaarheid bij gemeenten is meer dan welkom, ook door journalisten. De laatste keer is een impactanalyse gedaan in het kader van de WOO.

Deze fundamentele wijziging impliceert dat voortaan niet alleen op documenten

waarvoor een Woo-aanvraag (vgl. Wob-aanvraag; passieve openbaarheid) is

ingediend, maar op in beginsel alle documenten de toets op mogelijke beperkingen

van, en bezwaren rond openbaarmaking vereist is. Dit alles met inbegrip van alle

procedurele vereisten die daarmee samenhangen, zoals de weging van belangen van

derden en het gelegenheid geven aan derden om een zienswijze kenbaar te maken.

Uiteraard valt niet uit te sluiten dat die toets voor een deel ingebouwd kan worden in

geautomatiseerde systemen, maar een dergelijke techniek is op dit moment nog niet

voorhanden en de mogelijkheden daartoe lopen al snel tegen duidelijke grenzen aan.

Immers, vaak is een zorgvuldige, inhoudelijke afweging vereist, juist op basis van de

Woo zelf, die in artikel 5.1, tweede lid, een aantal mogelijke uitzonderingsgronden

noemt die alleen via een expliciete afweging van belangen in het geding kunnen

worden gebracht.

Hier gaat het dan onder meer om belangen betreffende de economische of financiële

belangen van de Staat, de opsporing en vervolging van strafbare feiten, de

eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en bedrijfs- en fabricagegevens. In

dergelijke gevallen is automatisering van die afweging in het algemeen niet mogelijk;

dat zou immers een zorgvuldige afweging van belangen juist onmogelijk maken.

Daar komt bij dat voorzichtig dient te worden omgegaan met automatisering van dit

soort zaken, omdat de risico’s met het oog op bijvoorbeeld privacy en bescherming

van bedrijfs- en fabricagegegevens zodanig groot zijn dat ‘systeemfalen’ niet te

accepteren is.

De consequentie is dus dat onder het regime van de Woo in veel gevallen niet of

althans niet volledig geautomatiseerd getoetst kan worden. Zelfs als voor slechts een

beperkt percentage van de documenten geldt dat een handmatige, min of meer

‘zware’ toets noodzakelijk is, dan nog betreft het (gegeven het totale aantal

documenten; zie hoofdstuk 5) zeer hoge aantallen. Aantallen die ook extreem veel

hoger liggen dan nu onder de Wob het geval is, met name aangezien bij de Wob alleen

een toets plaatsvindt op het relatief beperkte aantal documenten dat een

bestuursorgaan uit eigen beweging openbaar maakt en op de documenten waarbij om

openbaarmaking is gevraagd. Dat veel hogere aantal documenten waarop onder de

Woo de toets op openbaarheid moet plaatsvinden, brengt uiteraard zeer hoge kosten

met zich mee. Zelfs wanneer gerekend wordt met een bescheiden tijdsbeslag per

pagina die gecheckt moet worden, lopen de kosten op tot zeer forse bedragen per

jaar.

Reactie van Wim van Loon op 19 Maart 2018 op 10.57: Inderdaad, Mike, helemaal mee eens. En ook eerder 'vertrouwelijk' dan 'geheim' is correct. Hiervoor zijn wel criteria. Naar 'We lijken het principe openbaar tenzij ingeruild te hebben voor gesloten tenzij.', Yvonne, zou dan eens (periodiek?) gedegen wetenschappelijk onderzoek gedaan moeten worden om boven water te krijgen of dat werkelijk ook zo is.

Reactie van MGroels op 19 Maart 2018 op 10.40: Volgens mij is het aantal nog steeds aan de lage kant. Ik ben het ook eens met Wim dat dit nogal sensatiebelust klinkt, gemeenten moeten nou eenmaal af en toe geheim werken, omdat ze anders nooit als marktpartij kunnen acteren, dat heeft niets met de AVG of persoonsgegevens te maken. Die zijn eerder 'vertrouwelijk' dan 'geheim' trouwens.

Reactie van Yvonne Welings op 19 Maart 2018 op 10.33: Dank voor de nuancering en dat verdient het onderwerp ook.

Toch denk ik dat er mede als gevolg van de AVG meer een tendens is voor geheimhouding dat voorheen. We lijken het principe openbaar tenzij ingeruild te hebben voor gesloten tenzij.

Ik spreek voor mezelf wanneer ik stel dat het niet echt duidelijk is wat je wel en wat je niet kunt openbaren in relatie tot persoonsgegevens. Die duidelijkheid zou er wel mogen komen.

De beste manier op documenten geheim te houden is natuurlijk vernietiging. Daar gaat de AVG ook invloed op hebben.

Reactie van Wim van Loon op 19 Maart 2018 op 10.20: Altijd een leuk onderwerp. De kop boven dit stuk, Yvonne, riekt m.i. naar sensatie 'Veel meer' en 'geheim': dat klinkt in onze gewenste transparante wereld niet goed. Hetzelfde is in het oorspronkelijke stuk het geval. De auteurs schrijven in hun Verantwoording dan wel onder meer: 'We vellen met dit onderzoek geen oordeel (...)' en 'We hopen door de gegevens openbaar te maken bij te dragen aan die transparantie en het maatschappelijk debat. Want dat de meningen er over verschillen, dat moge duidelijk zijn.', maar in hun publicatie vinden ze de (suggestieve) kop 'Gemeenten en provincie houden honderden stukken geheim voor burgers' blijkbaar toch wel lekker klinken. Dat Gemeenten inderdaad goede (wettelijke) argumenten kunnen hebben (zie boven in Yvonne's tekst) brengen de auteurs minder prominent naar voren. Als ze al een argument aanhalen, volgt direct een 'maar toch...'. Kale cijfertjes zeggen niets, en als er geen oordeel wordt geveld, wat moeten we dan met zo'n stukje?