Wat is de BASIS ?

In DE BASIS voor vervaardiging van audiomateriaal zijn de minimumeisen vastgelegd voor het maken van een digitale kopie van audiodragers. Omdat in sommige gevallen het digitaliseren van audiomateriaal eenmalig is – het materiaal is te kwetsbaar of de afspeelapparatuur te zeldzaam geworden –  is er sprake van (anders dan bij andere onderdelen van DE BASIS) substitutie-digitalisering en zijn de minimum eisen hierop aangepast. Voor born digital audiomateriaal kan deze richtlijn worden gebruikt in de keuze van archiverings- en online raadplegingsbestanden. De BASIS is ontwikkeld door het Kenniscentrum Digitaal Erfgoed.

Deze bijdrage is op BREED geplaatst, omdat lezers van BREED wellicht geen kennis nemen van de activiteiten van DEN.

Denk mee

In december 2015 is de BASIS herzien. Deze tekst loopt zoveel mogelijk op met de richtlijnen voor het digitaliseren van geluidsopnames van het Vlaamse PACKED Project CEST. Deze tekst staat altijd open voor commentaar. Wil je reageren of meedenken? Stuur deze naar den[at]den.nl onder vermelding van “DE BASIS voor vervaardiging van audiomateriaal”. Reageer dus niet op BREED.

Vier soorten bestanden

Bij de vervaardiging van audiomateriaal maak je bij voorkeur een onderscheid tussen vier soorten bestanden naargelang de functie die ze vervullen:

• Het moederbestand is de eerste digitale kopie van de originele geluidsopname en vormt de basis voor alle verdere kopieën. Het is niet persé de bewaarkopie.
• Het archiveringsbestand is een digitale kopie van het oorspronkelijke geluidsopname in de hoogst mogelijke kwaliteit - bij voorkeur voldoende hoog om het origineel in geval van vernietiging of beschadiging te vervangen.
• Het reproductiebestand is een tussenbestand dat gebruikt wordt voor het maken van verschillende soorten raadplegingsbestanden. De kwaliteit van dit bestand en het gebruik van compressie wordt bepaald door het raadpleegbestand met de hoogste kwaliteitseisen.
• Het raadplegingsbestand is een digitale kopie die gebruikt wordt om een geluidsopname digitaal (online) ter beschikking te stellen. Voor deze bestanden gebruik je over het algemeen genomen lossy compressie.

Er kan uit economische overwegingen besloten worden om dezelfde specificaties te gebruiken voor verschillende soorten bestanden. Hierdoor bespaar je opslagruimte, transcoderingstijd en infrastructuur.

Archiverings, -reproductie en raadpleegbestanden Minimumrichtlijn

• Gebruik voor het archiveringsbestand een open codec en containerformaat. Dit waarborgt dat bestanden op lange termijn toegankelijk blijven.
• Gebruik voor het reproductiebestand een open en goed ondersteunde codec en containerformaat. Dit waarborgt dat je organisatie makkelijk toegang heeft tot de nodige software en hardware voor het gebruik van het bestand.
• Gebruik voor het raadplegingsbestand een containerformaat en codec met de grootst mogelijke toegankelijkheid voor je doelgroep. De keuze voor het formaat van raadpleegbestand en de daarin gebruikte kwaliteitsparameters wordt bepaald door de context waarin het wordt gebruikt.

Aanbevolen richtlijn

• Voor archiverings- en reproductiebestanden worden de identieke formaten aanbevolen als voor het moederbestand (WAV, AIFF of FLAC - zie bovenstaande beschrijving).
• Voor ontsluiting via het web, wordt aanbevolen gebruik te maken van de actuele webstandaarden:
  • Volgende audio codecs kunnen door browsers afgespeeld worden: Vorbis, Opus, LPCM, AAC en MP3. Niet alle browsers spelen alles af en dit evolueert ook snel. Volg de developer websites van de favoriete browser van jouw gebruikersgroep.
  • Bitrate voor streamingdoeleinden: tussen de 128 en 192 kbs. Voor gesproken woordopnames in mono volstaat 64 kbs. 
  • Sample rate: 44,1 kHz voor opnames van CD kwaliteit.

Specifieke metadata voor audiomateriaal

Voor audiomateriaal zijn er specifieke metadata schema’s beschikbaar. De volgende schema’s worden aanbevolen:

• Maak gebruik van de EBUCORE standaarddatastructuur voor de beschrijving van radiouitzendingen.
• Maak gebruik van de IASA Cataloguing Rules voor het beschrijven van geluidsopnames in een bibliotheekcatalogus.
• Maak gebruik van de GTAA terminologie voor het doorzoekbaar maken van geluidsopnames op onderwerp, genre, plaats en maker.

Meer weten?

• AVA_NET Kennisbank audiovisuele archivering
• IASA Technical Committee, Guidelines on the Production and Preservation of Digital Audio Objects, ed. by Kevin Bradley. Second edition 2009. (= Standards, Recommended Practices and Strategies, IASA-TC 04).
• Gevalstudie (Project CEST): Loes Nijsmans, VIAA: Registratie van audiocassettes voor digitalisering.
• Gevalstudie (Project CEST): Loes Nijsmans, Rony Vissers, VIAA: Digitalisering van audiocassettes
• Gevalstudie (Project CEST): Loes Nijsmans, Klaas Janssens, Kwaliteitscontrole van gedigitaliseerde audio-opnames