De Squad Architectuur Samen Organiseren werkt mee aan de basis voor Common Ground. Architectuurspecialisten Jeffrey Gortmaker en Ivo Hendriks van VNG Realisatie leggen uit hoe en waarom. 

Waarom is de squad opgericht?

Jeffrey: “We zien momenteel veel en belangrijke ontwikkelingen met een serieuze impact oop de informatievoorziening van gemeenten. Denk aan samen organiseren en Common Ground, maar ook aan allerlei initiatieven van gemeenten. Daar is een nieuwe wereld aan het ontstaan, en op de architectuurvragen van die wereld heeft GEMMA niet meer alle antwoorden.”

Ivo: “GEMMA is een referentie-architectuur, die als het ware bestaat uit adviezen over het inrichten van je informatievoorziening. Gemeenten geven er hun eigen invulling aan, zodat je per saldo toch nog 380 verschillende architecturen hebt. Samen organiseren en Common Ground willen dit veranderen. De squad richt zich daarom op een doelarchitectuur, waarbij we meer zaken standaardiseren en voorschrijven.”

Jeffrey: “Alles rondom de informatievoorziening voor gemeenten beweegt steeds sneller. Het top-down ontwikkelen van één grote, consistente architectuur is niet meer realistisch. Tegen de tijd dat die af is, is hij immers achterhaald. We moeten veel sneller en flexibeler kleine architectuurproductjes opleveren, modulair en voorbereid op verandering.”

Waar komt de naam ‘squad’ vandaan?

Jeffrey: “Dat is een hippe naam voor ‘team’. Maar we willen er ook een signaal mee afgeven. Squad is een term uit de wereld van agile werken. Op die manier werken wij ook.”

Wie heeft de squad opgericht en waar valt de organisatie onder? 

Jeffrey: “Het is een onderdeel van VNG realisatie. Theo Peters, unitmanager Architectuur en Standaarden,  is opdrachtgever. Ik ben zelf product owner oftewel trekker van de squad , daarnaast ben ik ook product owner architectuur binnen de kerngroep Common Ground.  Een groot deel van onze tijd investeren we in het ontwikkelen van architectuurproducten voor Common Ground. Maar we passen deze inzichten ook toe op onderwerpen als de Omgevingswet, het sociaal domein, de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI) en de WKPB, de Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen.”

Ivo: “Deze invalshoeken combineren we heel bewust, op al die terreinen komen vernieuwingen op gemeenten af. Daarnaast ontwikkelen we niet alleen de architectuur, we kijken ook scherp naar de toepassing. Door die wisselwerking sluiten we zo goed mogelijk aan op de praktijk.”

Wat zijn jullie prioriteiten?

Jeffrey: “De prioriteiten worden vooral bepaald door onze stakeholders. Dit zijn natuurlijk allereerst de gemeenten, maar ook ICT-leveranciers en samenwerkingsverbanden als Wigo4it. En de andere squads binnen Common Ground,  zoals Techniek, Services, Toepassingen en Community Building. Architectuurvragen die daar ontstaan, beantwoorden wij. Inhoudelijk richten we ons nu allereerst op de architectuur voor het Gegevenslandschap, grofweg op de onderste drie lagen van het vijflagenmodel van de Common Ground. Daarmee bedoel ik het ontsluiten van gegevensbronnen met API’s via de NLX, een voorziening die op een gestandaardiseerde manier diensten en informatie tussen organisaties ontsluit. Aan welke criteria moeten de API’s voldoen? Hoe gaan we om met logging en met security en privacy by design?”

Ivo: “De Common Ground is namelijk maar heel summier beschreven, wij vullen de onderliggende architectuur nu in. Zodat er een duidelijk beeld ontstaat van waar we heen willen. Daarna kunnen we pas antwoord geven op veelgestelde vragen als ‘Hoe begin ik als gemeente met Common Ground?’ en ‘Wat kan mijn rol als ICT-leverancier zijn?’.”

Jullie leggen nu de basis?

Ivo: “Ja, maar dat doen wij niet in ons eentje. We volgen de ontwikkelingen binnen de gemeenten op de voet. Amsterdam en Haarlem zijn bijvoorbeeld nu al bezig met praktische oplossingen volgens het Gegevenslandschap. Met moderne technieken, waar softwareontwikkelaars makkelijk op kunnen aansluiten. Die praktijkervaringen weer meenemen in het ontwerpproces, dat hoort ook bij agile werken. Net als het beantwoorden van vragen en wensen van gemeenten.”

Hoe ziet jullie planning voor 2019 er uit?

Jeffrey: “We doen twaalf sprints, korte ontwikkeltrajecten, van vier weken. Elke acht weken geven we hiervan een demo aan stakeholders en belangstellenden. Inhoudelijk proberen we daarbij alle architectuurvragen te beantwoorden rond onderwerpen als zaakgericht werken volgens Common Ground, de architectuur van de NLX en de principes van het Gegevenslandschap.”

Wanneer merken gemeenten iets van jullie werk?

Jeffrey: “Op het moment dat de eerste toepassingen volgens Common Ground beschikbaar komen. Hopelijk in 2019 al. Misschien wel pas bij de invoering van de Omgevingswet, naar verwachting in 2021. In het verleden publiceerden we een nieuw stukje architectuur op GEMMA Online en konden gemeenten er direct mee aan de slag. Nu is ons werk meer indirect. De architectuurproducten zijn minder zichtbaar, de architectuur van de NLX en de richtlijnen voor API’s zitten bijvoorbeeld als het ware onder de motorkap. Verder zoeken we als VNG Realisatie nog naar onze rol bij de totstandkoming van applicaties. Waar ligt precies de grens met het werk van de ICT-leveranciers? Een belangrijke vraag, die we zo precies mogelijk moeten beantwoorden.”

Waar kunnen we de voortgang volgen?

De producten van de squad architectuur worden gepubliceerd op GEMMA Online. En kom vooral langs bij onze sprint demo’s, de details daarvan zijn hier te vinden.