Blockchain wordt door velen gezien als de grootste technologische ontwikkeling sinds het internet. Binnen de financiële sector heeft het zichzelf al bewezen als (technisch) betrouwbaar platform. Maar is het ook toe te passen in bijvoorbeeld de zorg en dan specifiek het sociaal domein? Binnen het sociaal domein spelen een aantal vraagstukken omtrent de administratieve last die zich, met name in de Wmo en Jeugdwet, voordoet. Dit artikel beschrijft hoe blockchain-technologie een handreiking biedt aan een aantal belangrijke knelpunten binnen dit domein.

Knelpunten

Administratieve processen in het sociaal domein, met name in de Wmo en Jeugdwet, worden door aanbieders en gemeenten als negatief beoordeeld. Grootse pijnpunt van dit proces is het gebrek aan uniformering in communicatie van aanbesteding tot en met verantwoording van geleverde zorg. Dit resulteert in een aantal knelpunten die door minister de Jonge (VWS) met een hoge prioritering zijn ingeschaald:

• Te veel ruimte in definities van (berichten)standaarden, dat leidt tot interpretatieverschillen;
• Administratieve protocollen worden niet consequent toegepast. Dit leidt tot verschillende inkoopprotocollen, óók binnen regio’s en/of samenwerkingsverbanden;
• Geen optimale ondersteuning van het berichtenverkeer (IWmo en IJw) bij zowel aanbieders als gemeenten;
• De huidige controleaanpak sluit niet aan op het gecombineerde pakket van wensen en eisen van aanbieders en gemeenten.

Deze knelpunten zijn o.a. oorzaak van grote tekorten binnen de jeugdzorg en het aandeel dat administratieve processen binnen de zorgkosten hebben.

Blockchain

De essentie van blockchain-technologie is geen revolutionair nieuw idee. Sterker nog, het decentraliseren van databases over meerdere systemen werd in de jaren 80 al gebruikt ter preventie van dataverlies bij calamiteiten. Een blokchain voegt echter functionaliteiten toe aan de systematiek van het kopiëren (decentraliseren) van databases. Om dit gesimplificeerd toe te lichten, kan er het beste een vergelijking worden gemaakt met een grootboek waar telkens gecontroleerde grootboekregels aan worden toegevoegd. De grootboekregels worden op chronologische volgorde opgeslagen en kunnen niet gewijzigd worden. Deze set aan grootboekregels verwijzen naar elkaar en zijn als een keten aan elkaar verbonden (vandaar de naam “blockchain”).

Blockchain in het sociaal domein

Een veelgemaakte fout bij het toepassen van blockchain-technologie is dat elk knelpunt in een proces moet worden opgelost door blockchain. Het toepassen van blockchain vergt een andere manier van denken en brengt verandering in het ontwerpen én werken met informatiesystemen. Dit betekent echter niet dat elk probleem wordt opgelost door blockchain. In dit artikel kijken we kritisch naar de mogelijkheden van deze technologie per knelpunt, waar Stipter zich in kan herkennen.

Knelpunt 1: Definitie van berichtenstandaarden

Waarom bestaan er verschillen in definities tussen gemeenten en aanbieders? Het probleem is tweeledig. Allereerst werken gemeenten niet op een uniforme manier. Bijvoorbeeld als het gaat om Aanvang Zorg/Einde Zorg. Dit zorgt voor problemen bij aanbieders die voor meerdere gemeenten werken. Daarnaast is de manier van verwerken per informatiesysteem anders. Wat resulteert in afwijkende databases. Als de standaarden echter goed gedefinieerd en uitgevoerd worden binnen het domein, blijft het probleem van meerdere administraties in stand.

Blockchain-technologie sluit naadloos aan bij dit knelpunt. Het centraliseren van data zorgt voor een waarheid binnen het domein omtrent waarborging. Dit wordt ook wel “single source of truth” genoemd. Aanbieders en gemeenten passen data aan waarna dit, na validatie, direct zichtbaar is bij de andere partij(en). Na controle van beide partijen wordt de datamutatie als “block” toegevoegd aan de keten van eerdere mutaties en blijft de kwaliteit van data gewaarborgd.

Knelpunt 2: Administratieve protocollen worden niet consequent toegepast

Ook bij het administreren van uitvoeringsvarianten (output/inspanning/taakgericht) werken gemeenten niet uniform. Trajecten, wijkteams en vaststelling van aantal eenheden worden per gemeente verschillend vormgegeven. Dit maakt het voor aanbieders lastig om generiek te rapporteren en het kost moeite om een eenduidig facturatieproces uit te voeren.

Door de “single source of truth” verschuift de focus van administratieprotocollen van controle achteraf naar direct goed administreren. Het uit gebruik nemen van overbodige databases vermindert ook de behoefte aan een administratieprotocol. Er zijn immers maar drie partijen die met elkaar communiceren zonder controlerende organisaties (inlichtingenbureau/ Vecozo/ CBS).

Knelpunt 3: Geen optimale ondersteuning GGK

Niet elke aanbieder is aangesloten op het GGK, deze keuze kan vrijwillig zijn, maar wordt vaak veroorzaakt door het gebruikte informatiesysteem. De drempel om de standaarden te gebruiken is voor bepaalde aanbieders te hoog. Er moeten hoge investeringen gedaan worden om implementatie uit te voeren, dit roept vooral weerstand op van kleinere aanbieders binnen de markt. Dit betekent dat gemeenten nog steeds twee manieren hebben om zorg toe te wijzen, verzoek tot toewijzingen te ontvangen én declaratieverzoeken in te willigen.

Het is maar de vraag of blockchain-technologie een oplossing kan bieden aan deze kleinere aanbieders. Sterker nog, het aansluiten op een centrale database biedt andere uitdagingen. Denk hierbij aan Juridische- en toegankelijkheidskwesties.

Knelpunt 4: Controleaanpak sluit niet aan bij wensen gemeenten en aanbieders

De controleaanpak is een doorn in het oog voor aanbieders. Gemeenten zijn verplicht een accountantsverklaring te kunnen tonen omtrent het sociaal domein. Aanbieders zijn, aan de andere kant van de lijn, verplicht om hun geleverde zorg en ingediende declaraties aan te bieden. Dit wordt veelal gebaseerd op het GGK-berichtenverkeer. Daaropvolgend voert de gemeente extra controles uit om na te gaan of de zorg daadwerkelijk geleverd is door steekproeven, kwaliteitsuitvraag en dergelijken.

Afhankelijk van het soort controlemechanisme van de blockchain wordt er enkel een mutatie toegevoegd als er consensus tussen alle informatiesystemen is bereikt. In feite is de blockchain een grootboek, waarbij er strenge validatie plaatsvindt op toe te voegen regels. Dit stelt gemeenten in staat om te vertrouwen op de data die de blockchain bevat en maakt accountantscontroles en steekproeven overbodig.

Conclusie

Blockchain is niet de oplossing voor alle datagedreven probleemstellingen binnen het sociaal domein. Problemen omtrent schaalbaarheid en permissies liggen ingebakken in de architectuur. Daarentegen leert blockchain ons wel kritisch te kijken naar huidige informatiemodellen en hoe informatie transparant binnen een markt weergegeven kan worden. Het sociaal domein biedt kansen om blockchain in te zetten voor het verminderen van de administratieve lasten die zich, drie jaar na invoering van decentralisaties (per 1 januari 2015), nog steeds in grote mate voordoen!

Bron: Gemeente.nl by Stipter