Op maandag 10 mei vervolgen we de KVAN Archiefdagen met een verhaal over dataprincipes voor de digitale samenleving. De lezing zal gehouden worden door Bart Karstens (itt eerder genoemde Melanie Peters). Bart werkt als senior onderzoeker Digitale Samenleving bij het Rathenau Instituut. Het Rathenau Instituut onderschrijft de FAIR principes – de archiefdagen staan dit jaar in het teken van FAIR uitgangspunten – maar stelt dat toegankelijkheid zonder begrenzing  bijvoorbeeld ongewenst is. Ook moeten we volgens Bart voor het nemen van publieke regie alle, potentieel ongewenste, effecten van digitalisering meenemen. De scope van de FAIR-uitgangspunten is daarvoor te beperkt – stelt Bart – omdat die uitgangspunten niet voldoende zeggen over het borgen van publieke waarden, mensenrechten en het beleggen van verantwoordelijkheden in de governance structuur. In zijn lezing zal hij hier verder op ingaan aan de hand van concrete voorbeelden.

Bart Karstens werkt als senior onderzoeker Digitale Samenleving bij het Rathenau Instituut. Hij heeft zich beziggehouden met onderzoek naar smart city projecten en is projectleider van een omvangrijk onderzoek naar digitalisering in het onderwijs. Zie hiervoor onder meer de blogserie ‘Leren digitaliseren’ op de website van het Rathenau Instituut. Bart heeft een multidisciplinaire achtergrond in zowel de Kunstmatige Intelligentie als in Wetenschap –en Technologiestudies. Hij promoveerde in 2015 aan de Universiteit Leiden op een proefschrift over fouten in wetenschap. Als postdoc deed hij onderzoek naar de structuur van wetteksten en naar interdisciplinariteit, opgevat als uitwisseling van bouwstenen van wetenschappelijke disciplines.

Aanmelden via deze link

Meer dan FAIR

Onze samenleving digitaliseert in rap tempo. Digitalisering lijkt soms wel op een proces dat zich autonoom voltrekt zonder dat we er iets over te zeggen hebben. Dat beeld klopt echter niet. Wij zijn zelf aan zet met betrekking tot de vraag hoe we de digitale samenleving willen inrichten. Dit besef is de afgelopen jaren gelukkig sterk toegenomen. Zo komen er steeds meer initiatieven om publieke regie op dataverzameling, dataopslag en datagebruik te versterken. Bijvoorbeeld door deze te regelen volgens principes zoals de FAIR-uitgangspunten.

Op zich zijn dit belangrijke uitgangspunten die goed zijn om te hebben, zeker als het op samenwerking tussen publieke en private partijen aankomt. Maar ten eerste moeten de FAIR-uitgangspunten wel worden gekwalificeerd. Toegankelijkheid zonder begrenzing is bijvoorbeeld ongewenst. Ten tweede moeten we voor het nemen van publieke regie alle, potentieel ongewenste, effecten van digitalisering meenemen. De scope van de FAIR-uitgangspunten is daarvoor te beperkt omdat die uitgangspunten niet voldoende zeggen over het borgen van publieke waarden, mensenrechten en het beleggen van verantwoordelijkheden in de governance structuur.

In deze bijdrage lichten we beide punten toe door voorbeelden te halen uit onderzoek van het Rathenau Instituut naar de digitale samenleving. Dat doen we door te kijken naar de manier waarop ‘open science’ in Nederland gestalte begint te krijgen en laten we onze analyse zien van smart city projecten zoals die in de periode 2017-2020 door de gemeente Eindhoven zijn uitgevoerd.