BREED - over de grenzen van informatie
Schaalvergroting (Brabantse) Archiefdiensten
De afgelopen 20 jaar heeft zich een transformatie ingezet bij Brabantse archiefdiensten, die je het beste zou kunnen benoemen als schaalvergroting.
Als we in het Zuidoosten van de provincie Noord-Brabant beginnen, zien we daar het RHC Eindhoven, een opvolger van de vroegere archiefdienst Eindhoven versterkt met die uit Deurne en Helmond. Is het heel de regio, nee om met Asterix en Obelix te spreken, er is een enclave, te weten het Gemeentearchief Gemert-Bakel.
In het Noordoosten zijn in de provinciehoofdplaats 's-Hertogenbosch twee archiefdiensten gevestigd, het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) en het Stadsarchief 's-Hertogenbosch. Als een van de weinige provinciehoofdsteden in Nederland is hier de fusie tussen rijk en gemeente niet tot stand gekomen. Het BHIC is in 1998 samenwerking gaan zoeken in de regio en ging in dat jaar samenwonen met het Streekarchief Langs Aa en Dommel uit Vught. De naamsverandering BHIC in 2005 was op zijn plaats toen de gemeenten aangesloten bij het Streekarchief in Oss de werkzaamheden verplaatsten naar 's-Hertogenbosch en de waterschappen ook aansloten. De provinciearchivaris is sinds 2014 ook gehuisvest in het complex van het BHIC en niet meer op het provinciehuis.
De gemeenten Nuland en Vinkel hebben afscheid genomen van het BHIC en treden toe tot het Stadsarchief 's-Hertogenbosch, dit als gevolg van een gemeentelijke herindeling. Het Stadsarchief 's-Hertogenbosch zelf gaat fuseren met het BAM en Vestingwerken. Vorig jaar was nog sprake dat het Archief zou fuseren met de plaatselijke bibliotheek in een Agora-concept.
Ook in dit gebied weer een kleine enclave in de vorm van het Stadsarchief Oss, met dien verstande dat de gemeentearchivaris van Oss bij het BHIC in dienst is. Het Stadsarchief stopt met ingang van 1 januari 2016 als zelfstandige archiefdienst en fuseert met de bibliotheek.
De gemeente Waalwijk shopte vanaf 1996 met hun archiefdienst bij buurgemeenten en in juli 2013 kwam dan toch eindelijk de kogel door de kerk door de toetreding tot een GR in Heusden.
In het midden van de provincie zien we het Regionaal Archief Tilburg, dat vanaf 2004 is uitgebreid met 6 gemeenten van het voormalige Streekarchief in Oosterhout. Breda lijkt geheel zelfstandig te blijven, al hebben de musea van deze Baroniestad MOTI en Breda's Museum wel concrete fusieplannen.
In het Westen zijn stappen gezet om te komen tot een samenwerking met ingang van 1 januari 2016 tussen het Markiezenhof Bergen op Zoom, Regionaal Archief West-Brabant locatie Oudenbosch en het Gemeentearchief Roosendaal link. Het zelfstandige gemeentearchief Rucphen werd met ingang van 1 januari 2012 al opgeheven en samengevoegd bij Oudenbosch. link
Dan zijn er nog separatisten, het Waterschap Brabantse Delta heeft besloten de samenwerking met de archiefdiensten Bergen op Zoom, Breda, Oudenbosch en Tilburg te beëindigen, richt een eigen archiefbewaarplaats in en gaat geen eigen waterschapsarchivaris meer benoemen. De andere waterschappen in de provincie Aa en Maas en Langs Aa en Dommel zien we deze beweging niet maken.
Spannende tijden, deze stand van zaken zou in relatie tot de ontwikkelingen rondom het e-depot over een tijd er wel weer anders uit kunnen zien.
Hoe verlopen deze processen in andere provincies ?
Yvonne Welings
28 Jul 2023
Yvonne Welings
Vanaf 1 januari 2024 zijn de twee archiefdiensten Streekarchief Gooi en Vechtstreek en het Gemeentearchief Gooise Meren en Huizen gefuseerd tot één archief: Archief Gooi en Vechtstreek!
Archief Gooi en Vechtstreek is een samenwerkingsverband van de gemeenten Hilversum, Huizen, Gooise Meren, Wijdemeren, Blaricum en Laren. Tevens verricht zij de archiefdiensten voor de Veiligheidsregio en de regio Gooi en Vechtstreek.
Lange tijd hebben in de Gooi en Vechtstreek twee archiefdiensten naast elkaar bestaan. Het gemeentearchief Gooise Meren en Huizen in Naarden voerde archieftaken uit voor Gooise Meren en Huizen. Het Streekarchief Gooi en Vechtststreek in Hilversum bediende Hilversum, Wijdemeren, Blaricum, Laren en de samenwerkingsverbanden Regio Gooi en Vechtstreek en de Veiligheidsregio.
Het samengaan van het Gemeentearchief en het Streekarchief nu tot Archief Gooi en Vechtstreek zal bijdragen aan een robuustere archiefdienst die de archieftaken voortvarend kan oppakken.
Het nieuwgevormde Archief Gooi en Vechtstreek faciliteert de centrale ontsluiting van de geschiedenis van het Gooi én de Vechtstreek. Eén archiefdienst van gemeenten die een geschiedkundige eenheid vormen draagt bij aan de presentatie van specifieke lokale thema’s. Daarmee geeft het archief invulling aan de belangrijke educatieve-, cultuur- en erfgoedtaken.
Een samenvoeging levert op de lange termijn financieel voordeel op t.o.v. zelfstandig voortbestaan van de archiefdiensten afzonderlijk, waarbij beide archiefdiensten hoe dan ook voor de taak staan zich te ontwikkelen tot archiefdiensten die digitaal bij de tijd zijn en geen achterstanden kennen. Het gezamenlijk aanpakken van de transitie naar een duurzaam digitaal archiefbeheer levert de belangrijkste schaalvoordelen op. Gezamenlijk dragen we tevens de kosten van digitalisering, personeel, huisvesting, e-depot en wordt er winst behaald door uitwisseling van personeel, ontwikkeling en innovatie
De nieuwe archieforganisatie heeft gekozen voor een Gemeenschappelijke Regeling met een centrumregeling als juridische vorm. Centrumgemeente wordt Hilversum omdat dit de grootste gemeente is. Middels een begeleidingscommissie worden bovendien extra waarborgen ingebouwd. De begeleidingscommissie stemt af en adviseert over beleid, financiële aangelegenheden en (jaar)plannen. Alle deelnemende gemeenten en organisaties hebben zitting in de begeleidingscommissie.
Archief Gooi en Vechtstreek zal haar dienstverlening blijven uitvoeren vanuit de huidige twee locaties in Naarden en Hilversum. De beide studiezalen blijven dus gewoon open voor bezoekers.
KVAN
4 Jan
Yvonne Welings
gisteren