De afgelopen 20 jaar heeft zich een transformatie ingezet bij Brabantse archiefdiensten, die je het beste zou kunnen benoemen als schaalvergroting.
Als we in het Zuidoosten van de provincie Noord-Brabant beginnen, zien we daar het RHC Eindhoven, een opvolger van de vroegere archiefdienst Eindhoven versterkt met die uit Deurne en Helmond. Is het heel de regio, nee om met Asterix en Obelix te spreken, er is een enclave, te weten het Gemeentearchief Gemert-Bakel.
In het Noordoosten zijn in de provinciehoofdplaats 's-Hertogenbosch twee archiefdiensten gevestigd, het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) en het Stadsarchief 's-Hertogenbosch. Als een van de weinige provinciehoofdsteden in Nederland is hier de fusie tussen rijk en gemeente niet tot stand gekomen. Het BHIC is in 1998 samenwerking gaan zoeken in de regio en ging in dat jaar samenwonen met het Streekarchief Langs Aa en Dommel uit Vught. De naamsverandering BHIC in 2005 was op zijn plaats toen de gemeenten aangesloten bij het Streekarchief in Oss de werkzaamheden verplaatsten naar 's-Hertogenbosch en de waterschappen ook aansloten. De provinciearchivaris is sinds 2014 ook gehuisvest in het complex van het BHIC en niet meer op het provinciehuis.
De gemeenten Nuland en Vinkel hebben afscheid genomen van het BHIC en treden toe tot het Stadsarchief 's-Hertogenbosch, dit als gevolg van een gemeentelijke herindeling. Het Stadsarchief 's-Hertogenbosch zelf gaat fuseren met het BAM en Vestingwerken. Vorig jaar was nog sprake dat het Archief zou fuseren met de plaatselijke bibliotheek in een Agora-concept.
Ook in dit gebied weer een kleine enclave in de vorm van het Stadsarchief Oss, met dien verstande dat de gemeentearchivaris van Oss bij het BHIC in dienst is. Het Stadsarchief stopt met ingang van 1 januari 2016 als zelfstandige archiefdienst en fuseert met de bibliotheek.
De gemeente Waalwijk shopte vanaf 1996 met hun archiefdienst bij buurgemeenten en in juli 2013 kwam dan toch eindelijk de kogel door de kerk door de toetreding tot een GR in Heusden.
In het midden van de provincie zien we het Regionaal Archief Tilburg, dat vanaf 2004 is uitgebreid met 6 gemeenten van het voormalige Streekarchief in Oosterhout. Breda lijkt geheel zelfstandig te blijven, al hebben de musea van deze Baroniestad MOTI en Breda's Museum wel concrete fusieplannen.
In het Westen zijn stappen gezet om te komen tot een samenwerking met ingang van 1 januari 2016 tussen het Markiezenhof Bergen op Zoom, Regionaal Archief West-Brabant locatie Oudenbosch en het Gemeentearchief Roosendaal link. Het zelfstandige gemeentearchief Rucphen werd met ingang van 1 januari 2012 al opgeheven en samengevoegd bij Oudenbosch. link
Dan zijn er nog separatisten, het Waterschap Brabantse Delta heeft besloten de samenwerking met de archiefdiensten Bergen op Zoom, Breda, Oudenbosch en Tilburg te beëindigen, richt een eigen archiefbewaarplaats in en gaat geen eigen waterschapsarchivaris meer benoemen. De andere waterschappen in de provincie Aa en Maas en Langs Aa en Dommel zien we deze beweging niet maken.
Spannende tijden, deze stand van zaken zou in relatie tot de ontwikkelingen rondom het e-depot over een tijd er wel weer anders uit kunnen zien.
Hoe verlopen deze processen in andere provincies ?
