BREED - over de grenzen van informatie

NETWERK VOOR DE INNOVATIEVE INFORMATIEWERKER

Overheidsinformatie voor de happy few

Toegang op overheidsinformatie is geregeld in de Archiefwet 1995 en de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB). De staatsman Thorbecke stelde al in de negentiende eeuw : “Openbaarheid dat is de groote, algemeene school van politische opvoeding.”

Daar er verschillen zijn in beide wetgevingen is er rond 2009 al een vergeefse poging gedaan om te komen tot een Algemene Wet op de Overheidsinformatie. De gedachte wordt ook meegenomen in de nieuwe archiefvisie van het Ministerie van OCW die voor de zomer bekend wordt gemaakt. De burger heeft recht toegang op die overheidsinformatie. Transparantie en interactiviteit zijn kernbegrippen in deze. Als er sprake is van toegang is dat een democratisch recht, niet alleen voor bepaalde belangengroeperingen maar voor iedereen.

Bij het zien van de documentaire vanZembla Het stinkt in Brabant gisteren werd zichtbaar gemaakt dat de toegang op overheidsinformatie althans bij de gemeenten Reusel en Oirschot niet transparant is verlopen. Doordat belangengroeperingen zoals de ZLTO en boeren over meer informatie beschikten dan de bewoners in het buitengebied is er sprake geweest van een groot voordeel voor de boeren en de ZLTO. Boeren wisten al voor bepaalde bekendmakingen dat een bepaald gebied was aangewezen als LOG en kochten daar dan grond op. De bewoners hebben door de informatieachterstand onvoldoende gebruik kunnen maken van hun democratische rechten. Informatie is in deze sterk gelieerd aan economische belangen. In de film Wall Street (1987) zei Gekko het reeds:

… showed you how the system works … the value of information … how to get it! Fulham Oil, Brant Resources, Geo Dynamics, ...

Wethouders geven in Zembla toe dat de informatie naar de burgers onder de maat is geweest. Jan van de Sande, oud-wethouder in Reusel-de Mierden, zei in de uitzending: ‘Het is een beladen dossier geworden, omdat bewoners onvoldoende actief zijn geïnformeerd door provincie en gemeenten…Achteraf hebben die zich overvallen gevoeld.’

Wat is het nut van overheidswetgeving als die niet wordt nageleefd ? Waar ligt de verantwoording naar de burger toe ? Transparantie en interactiviteit moeten bij het inrichten van werkprocessen meer dan nu een rol gaan spelen. We hebben het over e-mailprotocollen, richtlijnen social media, dit moet vanuit een perspectief worden ingericht nl. de verantwoording naar de burger en het recht op overheidsinformatie.

Vind ik leuk

0 leden vinden dit leuk

▶ Hierop reageren

Berichten in deze discussie

Permalink Antwoord van Yvonne Welings op 21 Maart 2011 op 11.46

Zie ook berichtgeving in het Brabants Dagblad.

▶ Beantwoorden

Permalink Antwoord van Marco Klerks op 21 Maart 2011 op 20.06

Corruptie - mag ik het zo noemen? - is niet uit te sluiten. Hoeveel wet- en regelgeving, protocollen, campagnes enzovoorts je er ook tegenaan gooit. Zelfs wanneer wij onze archieven en informatiesystemen 100% digitaal en openbaar zouden maken - wat niet reëel is - zijn er vast creatieve oplossingen te bedenken om die systemen te ontwijken en vals te spelen.

Ik denk geeneens dat er altijd sprake is van "kwade zin", al ben ik misschien wat naïef. Even in goede getrouwe een roddel of zelfs een concept-notitie doorspelen, gebeurt vaak. Niet voor eigen gewin en niet om anderen schade te berokkenen, maar simpelweg om iemand te helpen of om een interesse te delen. Daar is niks mis mee, toch?

Enige tijd geleden lekte er via WikiLeaks het een en ander aan gevoelige diplomatische informatie uit. Uit de gelekte documenten bleek dat diplomaten en politici achter elkaars rug om roddelden en elkaar manipuleerden. Dat veroorzaakte een hoop ophef, maar laten we wel wezen; was dat nu echt zo'n enorme verassing? Na het lekken gilde de halve wereld dat overheden - en diplomaten in het bijzonder -transparanter te werk moesten gaan. Bijna vanzelfsprekend gebeurde er vervolgens niets.

Was daarmee het lekken uiteindelijk zinloos? Ik denk het niet. Zo nu en dan wordt een overheid of ambtenaar erop betrapt het spel niet netjes gespeeld te hebben. De schandpaal volgt, zoals we die ook bij Zembla hebben gezien. Het is die "ten exempel en afschrik", waardoor de nog "zuivere" ambtenaren, diplomaten, politici en soortgelijken aan het denken worden gezet over de ethiek in hun werk. Dergelijke schandpaal-praktijken boezemen enige vrees in, waardoor zij ervoor zullen waken om binnen de lijnen van het toelaatbare te blijven.

Wat is dus ons sterkste middel om eerlijk spel bij de overheid en haar ambtenaren te waarborgen? Is dat de Archiefwet? De WOB? Al die email-protocollen en sociale media richtlijnen? Ik denk het niet. Het zijn de journalisten en andere voorvechters van vrije informatie die misstanden aan de kaak stellen en daarmee de schandpaal optuigen. Wij, de overheid, zijn verantwoording schuldig aan de burger en zij, de voorvechters, waken ervoor dat wij dat ook daadwerkelijk doen. Doen wij dat niet of niet voldoende, dan komen zíj ons halen...